Faktor Peristiwa 13 Mei 1969
Pertumpahan darah dan kacau bilau yang dahsyat yang berlaku pada 13 mei 1969 itu hampir menghancurkan negara.
Faktor peristiwa 13 mei 1969. Siri peristiwa yang berlaku sewaktu rusuhan 13 mei telah didokumen oleh dr kua kia soong dalam bukunya bertajuk may 13. Peristiwa itu hampir hampir memusnah kan negara ini. Semasa kempen pilihan raya 1969 ahli ahli politik dari kalangan parti pembangkang telah membangkitkab soal soal bangsa malaysia berkaitan dengan bahasa kebangsaan bahasa melayu kedudukan istimewa orang melayu sebagai bumiputera dan hak kerakyatan orang bukan. 13 mei 1969 merupakan peristiwa pergaduhan antara 2 kaum utama negara iaitu kaum melayu sebagai kaum yang telah bertuan di tanah melayu sejak berkurun lamanya dan kaum cina kaum yang telah berhijrah ke tanah melayu sejak zaman kolonial british atas faktor buruh dan juga faktor perdagangan.
Tragedi ini telah meragut nyawa serta harta benda dan mempunyai kaitan yang rapat dengan pilihan raya umum 10 mei 1969 merupakan satu titik hitam dalam sejarah negara malaysia. Peristiwa 13 mei pada tahun 1969 ialah insiden rusuhan kaum yang berlaku dan kemuncak masalah perpaduan di malaysia. Faktor utama yang menyebabkan peristiwa 13 mei 1969 berlaku adalah perasaan tidak berpuas hati terhadap hak istimewa orang melayu. Maklumat ini adalah berdasarkan rekod dan dokumen di pejabat rekod awam di london mengenai tragedi 13 mei yang telah dideklasifikasikan selepas luputnya tempoh 30 tahun dokumen berkenaan dideklasifikasi sebagai rahsia.
Begitu tragis peristiwa yang berlaku pada 13 mei 1969 sehingga sekarang ia menjadi sebutan. Walau bagaimanapun kita mempunyai sejarah berdarah yang melibatkan 2 kaum uatama di malaysia iaitu 13 mei. Gambar hiasan pendidikan pendidikan di negara kita sebelum peristiwa 13 mei 1969 juga dilihat tidak ada unsur unsur keadilan u. Pertelingkahan antara kaum yang membawa kepada 25 orang terbunuh dan 145 lagi cedera angka rasmi ialah satu peristiwa yang tidak seharusnya berlaku.
Dalam sejarah malaysia moden peristiwa berdarah 13 mei telah mencatatkan satu titik hitam yang pasti tidak dapat dilupakan oleh setiap rakyat di negara ini. Tetapi ia berlaku atas banyak faktor bukan saja pada tahun berkenaan tetapi dipengaruhi pelbagai faktor yang berlaku semasa penjajahan british dan jepun. 13 mei 1969 ialah satu peristiwa gelap dalam babak sejarah negara. 13 mei 1969 merupakan titik hitam dalam sejarah ada juga yang menggelarkannya sebagai peristiwa berdarah bagi negara ada juga yang mengistilahkannya sebagai peristiwa pahit bagi penduduk ketika itu dan sebagainya.
Menurut nik anuar nik mahmud 2007 rusuhan kaum pada 13 mei 1969 adalah peristiwa tragis yang terburuk dialami oleh malaysia.